Zachowania niepoprawne

„Zachowania niepoprawne” (tyt. oryg. „Misbehaving”) Richarda H. Thalera, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii za rok 2017, zostały uznane za książkę roku przez najbardziej prestiżowe czasopisma branżowe, takie jak „Forbes”, „Economist”, „Financial Times”.  Autor w błyskotliwej, przystępnej formie opisuje realizację wizji wzbogaconej teorii ekonomicznej i tworzenie podstaw ekonomii behawioralnej. Ekonomia behawioralna korzysta z ustaleń psychologii i innych nauk społecznych, co sprawia, że staje się dziedziną bliższą rzeczywistości – nam i naszemu światu. W książce znajdziemy fascynujące przykłady „zachowań niepoprawnych” konsumentów z najróżniejszych dziedzin życia, od  funkcjonowania budżetów domowych, przez biznes, aż po tworzenie polityki państwowej.

Richard Thaler to bardzo wpływowa postać w świecie ekonomii. Był typowany do nagrody Nobla od kilku lat. Biorąc pod uwagę, że Nobla najczęściej dostają ekonomiści neoklasyczni, nagroda dla niego ma ogromne znaczenie.

Model neoklasyczny wciąż dominuje w nauczaniu studentów ekonomii. Opiera się on na założeniach, że ludzie są racjonalni, że mają niezmienne w czasie preferencje, i maksymalizują swoje własne zyski, nie oglądając się na innych. Tymczasem wyniki eksperymentów z ekonomii behawioralnej zakwestionowały wszystkie te fundamentalne założenia.

Ekonomia behawioralna zajmuje się tzw. błędami poznawczymi, które wpływają na decyzje ludzi i mają znaczenie dla gospodarki. Wyniki jej badań pokazują, że nasze preferencje zmieniają się w zależności od kontekstu podejmowania decyzji. Dodatkowo, ekonomiści behawioralni odkryli np., że przeszacowujemy małe prawdopodobieństwa i niedoszacowujemy prawdopodobieństwo dużych. Przypisujemy znacznie większą wartość rzeczom, które możemy utracić, niż rzeczom, które możemy zyskać. Autor książki pokazuje też, że nie tylko kwota, jaką dysponujemy, wpływa na nasze wybory, ale równie ważne jest to, skąd pieniądze pochodzą. Złotówka w kieszeni jest postrzegana inaczej niż złotówka zdeponowana w banku, a ta wygrana na loterii inaczej niż zarobiona ciężką pracą.

„Zachowania niepoprawne” są lekturą nie tylko dla ekonomistów i studentów ekonomii, ale wszystkich zajmujących się lub zainteresowanych ekonomią. To pozycja porównywalna z „Pułapkami myślenia” Daniela Kahnemana.

[Cytowane za: KAROLINA SAFARZYNSKA Ekonomistka, Uniwersytet Warszawski, artykuł dla „Krytyki Politycznej”]